Bệnh mềm vỏ trên tôm: Nguy cơ âm thầm nhưng hậu quả lớn

Loại bệnh mềm vỏ trên tôm không gây chết tôm hàng loạt nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự tăng trưởng và sức khỏe tôm, từ đó giảm giá trị thương phẩm. Với xu hướng nuôi thâm canh và bán thâm canh, việc hiểu rõ các nguyên nhân, cách nhận biết, biện pháp phòng và xử lý bệnh mềm vỏ là điều cần thiết với người nuôi tôm. Hãy cùng Aquavet đọc hết bài viết để tìm câu trả lời cho những phần trên nhé. 

Nhận diện và hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh mềm vỏ trên tôm

Trong mô hình nuôi tôm hiện đại, người nuôi tôm thường tập trung vào việc ứng phó những bệnh nguy hiểm có khả năng gây chết hàng loạt như đốm trắng, phân trắng, hoại tử gan tụy cấp. Tuy nhiên, bệnh mềm vỏ tưởng chừng ít nguy hiểm nhưng lại âm thầm gây tổn thất lớn nhất là những giai đoạn quyết định như khi tôm lột xác. Thời điểm này tôm dễ mắc bệnh mềm vỏ và không thể cứng vỏ như bình thường sau lột xác. Vỏ tôm trở nên mềm mỏng, dễ bị tổn thương, nhăn nheo hoặc nhợt nhạt, từ đó giảm sức đề kháng, khả năng bắt mồi và dễ bị các tác nhân vi khuẩn, nấm tấn công.

Các triệu chứng thường gặp

• Lớp vỏ tôm bị mềm sau lột xác, vỏ không bóng sáng, thậm chí nhăn nheo
• Màu sắc vỏ nhợt nhạt và không có độ bóng đặc trưng
• Hiện tượng tôm lớn cắn tôm bé, đặc biệt sau khi mỗi con nhỏ vừa lột xác xong 
• Tỷ lệ hao hụt tăng sau mỗi chu kỳ lột xác 
• Tôm ăn kém, chậm lớn và bơi yếu

>>> Xem thêm: Hội chứng lỏng vỏ ở tôm

Nguyên nhân gây bệnh mềm vỏ trên tôm

Chất lượng nước không đảm bảo:

• Khi độ kiềm thấp < 80 mg CaCO3/lít sẽ gây cản trở trong việc hấp thu khoáng.
• pH ao dao động mạnh hoặc thấp hơn 7.5 sẽ ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất
• Các chỉ số như NH3, NO2, H2S cao sẽ gây stress và làm rối loạn cả chu kỳ lột xác. 

Thiếu khoáng chất thiết yếu:

Tôm cần các loại khoáng như canxi, magie, photpho để hình thành lớp vỏ mới sau mỗi lần lột xác. Ao nuôi thiếu khoáng hoặc mất cân đối khoáng sẽ khiến quá trình không hoàn chỉnh và dẫn đến tình trạng vỏ mềm.

Dinh dưỡng không đầy đủ:

Sự thiếu hụt các loại vitamin (C, D, K) hay khoáng vi lượng (đồng, kẽm) sẽ khiến quá trình tổng hợp vỏ bị chậm hoặc không hoàn chỉnh.

Tác động từ môi trường:

• Mưa liên tục kéo dài, kèm theo sự thay đổi thời tiết đột ngột sẽ làm biến động các chỉ số nhiệt độ, độ mặn, pH của ao nuôi.
• Ao tích tụ nhiều chất hữu cơ, tảo tàn, khí độc gây tình hình bị sốc sinh lý

Nguyên nhân gây bệnh mềm vỏ trên tôm

>>> Xem thêm: Biện pháp ứng phó tôm bị sốc môi trường khi nuôi quảng canh

Cách phòng bệnh mềm vỏ trên tôm

Bệnh mềm vỏ trên tôm không chỉ là hệ quả tức thời của một yếu tố duy nhất, mà là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố liên quan đến môi trường, dinh dưỡng, hệ vi sinh ao và sinh lý lột xác ao nuôi.  Do đó mà việc phòng bệnh nên bắt đầu từ tư duy quản lý tổng hợp, luôn đặt trọng tâm vào sự ổn định và cân bằng sinh thái trong ao nuôi thay vì chỉ chạy theo việc xử lý triệu chứng.  

Quản lý chất lượng nước 

Cần duy trì độ kiềm ổn định từ 100-150g CaCO3/lít. Đồng thời kiểm tra định kỳ bằng test kit, nếu thấy hiện tượng thiếu kiềm cần bổ sung bằng vôi dolomite (CaMg(CO3)2) hoặc vôi nung (CaO). Trong điều kiện ao nuôi mềm nước hoặc có mưa nhiều cần kết hợp thêm bột đá vôi (CaCO3) để tăng kiềm từ từ.

Ổn định pH ở mức lý tưởng từ 7.8 - 8.3, hạn chế dao động > 0.5 đơn vị trong ngày vì dễ gây sốc sinh lý nhất là khi tôm lột xác. Đồng thời kiểm soát khí độc NH3, NO2, H2S bằng cách dùng men vi sinh đáy bacillus spp., nitrosomonas, nitrobacter,... định kỳ 5-7 ngày/lần. Khi chỉ số vượt ngưỡng, dùng zeolite, yucca hoặc các loại sục khí tăng cường để giảm nhanh tác động.

Tăng cường dinh dưỡng 

Sử dụng các loại thức ăn chất lượng cao, đảm bảo đủ hàm lượng protein ≥35%, lipid, amino acid thiết yếu và độ tiêu hóa cao. 

Bổ sung premix vitamin và khoáng chất:

• Khoáng vi lượng (kẽm, đồng, mangan, selenium,...): Tham gia vào hoạt động enzyme và tái tạo cấu trúc của các tế bào vỏ.
• Vitamin C, D3, E, K: Hỗ trợ quá trình chuyển hóa canxi, tăng miễn dịch và hạn chế stress cho tôm.

Người nuôi cần chọn thời điểm bổ sung vitamin và khoáng hợp lý, đặc biệt là trong giai đoạn tôm bước vào chu kỳ lột xác. 

Quản lý chu kỳ lột xác

Người nuôi cần quan sát chu kỳ lột xác qua những mẫu tôm bắt lên hàng ngày. Với những con tôm sắp lột xác thường  vỏ sẽ mỏng, phần gan tụy đầy, ruột bị rút ngắn hoặc không đều. Tuyệt đối tránh các thao tác gây sốc như dùng thuốc sát trùng, thay nước mạnh hoặc đánh vôi khi tôm đang lột xác rộ.

Bổ sung các loại khoáng, vitamin ngay khi tôm bước vào giai đoạn lột xác để hỗ trợ quá trình hình thành lớp vỏ mới. 

Cải thiện chất lượng đáy ao

Bà con cần hút bùn đáy định kỳ, đặc biệt sau 2-3 tuần. Bên cạnh đó, dùng các men vi sinh phân hủy bùn hữu cơ để làm sạch đáy ao mà không gây xáo trộn mạnh.

Đồng thời cần tránh sử dụng thuốc diệt tảo, diệt khuẩn liều cao sẽ làm tảo chết đồng loạt, gây sốc môi trường và sinh ra khí độc nhanh.

Cách phòng bệnh mềm vỏ trên tôm

Cách xử lý bệnh mềm vỏ trên tôm khi đã xảy ra

Khi phát hiện tôm có biểu hiện mềm vỏ, người nuôi cần hành động nhanh và có hệ thống:

• Kiểm tra lại toàn bộ ao nuôi bằng cách đo và điều chỉnh pH, độ mặn, độ kiềm, NH3, NO2, H2S. Nếu phát hiện chỉ số vượt ngưỡng, cần điều chỉnh từ từ vào thời điểm mát mẻ (sáng sớm hoặc chiều muộn).
• Bổ sung các loại khoáng tổng hợp hòa tan để rải xuống ao vào buổi chiều mát. Ngoài ra cần kết hợp cho ăn với vitamin C, D, E liên tục 5-7 ngày để tăng sức đề kháng và hỗ trợ quá trình tái tạo vỏ.
• Không nên thay nước hoặc dùng hóa chất mạnh. Nếu trong trường hợp buộc thay nước, hãy tiến hành thay từ từ và hạn chế khối lượng, cần ưu tiên vào thời điểm mát mẻ.
• Tăng cường quản lý thức ăn, không để dư thừa, nếu tôm ăn yếu có thể trộn men tiêu hóa hoặc chất kích thích ăn để duy trì cho sức khỏe đường ruột.

Cách xử lý bệnh mềm vỏ trên tôm khi đã xảy ra

>>> Xem thêm: Cách dùng chế phẩm sinh học hiệu quả cho tôm

Việc nuôi tôm công nghiệp không còn là cuộc chơi của kinh nghiệm truyền thống mà đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức khoa học, kỹ năng quản lý và khả năng ứng phó kịp thời với rủi ro dịch bệnh. Với bệnh mềm vỏ trên tôm, việc nhận diện sớm và xử lý đúng cách không chỉ giúp người nuôi bảo vệ đàn tôm mà còn duy trì lợi nhuận và chất lượng sản phẩm đầu ra. Trong bối cảnh thời tiết bất ổn, môi trường ngày càng biến động và áp lực chi phí ngày càng gia tăng, mỗi vụ nuôi thành công chính là nhờ vào việc chủ động phòng bệnh, kiểm soát chất lượng và nuôi dưỡng tôm đúng cách. Bà con càn tư vấn các sản phẩm men vi sinh xử lý nước, men tiêu hóa, vitamin, liên hệ qua số hotline 0906 997 689 để nhận sự hỗ trợ kịp thời nhé!