Biện pháp ứng phó tôm bị sốc môi trường khi nuôi quảng canh

Trong mô hình nuôi quảng canh, tôm bị sốc môi trường là một trong những rủi ro lớn nhất mà người nuôi thường xuyên đối mặt. Việc môi trường thay đổi đột ngột như mưa nắng thất thường, độ mặn dao động mạnh hoặc nhiệt độ biến đổi quá nhanh là những nguyên nhân chủ yếu khiến tôm stress, giảm sức đề kháng và dễ mắc bệnh. Vậy đâu là những giải pháp thiết thực để ứng phó hiệu quả với tình trạng này?

Hiện tượng tôm bị sốc môi trường là gì?

Sốc môi trường xảy ra khi các yếu tố như nhiệt độ, độ mặn, pH, khí độc... trong ao nuôi thay đổi quá nhanh, khiến tôm không kịp thích nghi. Đặc biệt, trong mô hình nuôi tôm quảng canh, diện tích nuôi lớn, phụ thuộc chủ yếu vào điều kiện tự nhiên nên rất khó kiểm soát các biến động môi trường.

Điển hình như giai đoạn giao mùa, nắng gắt ban ngày xen kẽ với mưa lớn đột ngột vào chiều tối làm chênh lệch nhiệt độ nước cao, khiến tôm bị sốc môi trường. Hậu quả là tôm bỏ ăn, nổi đầu, bơi lờ đờ, dễ nhiễm bệnh hoặc chết hàng loạt.

Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tôm

• Độ mặn: Tôm sú và tôm thẻ chân trắng trong mô hình quảng canh phát triển tốt trong ngưỡng độ mặn từ 15 – 25‰. Khi độ mặn xuống quá thấp hoặc tăng vượt ngưỡng do bốc hơi nước hoặc nước mưa, sẽ làm cho tôm dễ bị stress, rối loạn trao đổi chất và giảm miễn dịch.
• Nhiệt độ nước: Nhiệt độ lý tưởng cho tôm phát triển dao động từ 25 – 32°C. Nếu nước ao bị phân tầng nhiệt hoặc thay đổi đột ngột, tôm rất dễ bị sốc.
• Chất lượng nền đáy: Mùn bã hữu cơ tích tụ lâu ngày khi gặp nắng nóng dễ sinh khí độc như H₂S, NH₃... gây nguy hại cho tôm.
• pH, kiềm, oxy hòa tan: Nếu không được kiểm soát ổn định, các chỉ số này có thể gây sốc sinh lý và tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển.
  
  

Biện pháp ứng phó tôm bị sốc môi trường cho mô hình nuôi quảng canh

Cải tạo ao kỹ lưỡng trước vụ nuôi

• Nạo vét bùn đáy, bồi đắp bờ bao và khơi thông mương máng giúp loại bỏ mùn bã hữu cơ, hạn chế phát sinh khí độc.
• Đón nước đầu vụ vào ao khi độ mặn còn thấp, tránh hiện tượng sốc mặn đầu mùa.
• Tạo màu nước bằng chế phẩm sinh học hoặc mật đường, hạn chế ánh sáng chiếu đáy và ổn định môi trường nước.

Quản lý mực nước và nhiệt độ hiệu quả

• Duy trì mực nước mặt trảng từ 50–60cm, hạn chế dao động nhiệt độ giữa ngày và đêm.
• Khi nắng nóng kéo dài hoặc mưa trái mùa, cần cấp nước từ ao lắng có xử lý kỹ. Tránh lấy trực tiếp từ sông, rạch vì như vậy sẽ rất dễ mang theo mầm bệnh và gây sốc cho tôm.

Kiểm soát độ mặn và chất lượng nước

• Theo dõi độ mặn hàng ngày bằng thiết bị chuyên dụng.
• Bổ sung nước bù kịp thời để điều chỉnh độ mặn về ngưỡng thích hợp.
• Rải vôi CaCO₃ hoặc Dolomite định kỳ, giúp ổn định pH, hỗ trợ tôm trao đổi chất tốt hơn.

Tăng cường sức đề kháng bằng dinh dưỡng và chế phẩm sinh học khi tôm bị sốc môi trường

• Bổ sung vitamin C, khoáng vi lượng, men tiêu hóa vào thức ăn giúp tôm tăng sức đề kháng, chống chịu tốt với biến động môi trường.
• Sử dụng men vi sinh xử lý đáy và nước ao, hỗ trợ phân hủy chất hữu cơ và kiểm soát khí độc.
• Tránh lạm dụng kháng sinh, ưu tiên dùng chế phẩm sinh học để bảo vệ hệ vi sinh có lợi trong ao.

Tăng cường sức đề kháng bằng dinh dưỡng và chế phẩm sinh học khi tôm bị sốc môi trường

Chủ động cập nhật thông tin và tuân thủ khuyến cáo kỹ thuật để kịp thời xử lý khi tôm bị sốc môi trường

• Theo dõi chặt chẽ dự báo thời tiết, thủy triều và cảnh báo môi trường từ cơ quan chuyên môn để điều chỉnh kỹ thuật canh tác phù hợp.
• Tuân thủ đúng lịch thời vụ thả giống của từng khu vực, chọn con giống khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng và kiểm dịch đầy đủ của các cơ sở, trung tâm uy tín.
• Khi phát hiện dấu hiệu tôm bị sốc môi trường hoặc có biểu hiện bất thường, cần báo ngay cho cán bộ thú y để được hướng dẫn xử lý đúng cách. Tuyệt đối không xả nước ra môi trường bên ngoài nếu chưa xử lý, tránh lây lan dịch bệnh.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn cách xử lý nước bằng thuốc tím hiệu quả trong nuôi trồng thủy sản

Hướng đi bền vững cho ngành tôm: Ứng dụng công nghệ và liên kết sản xuất

Về lâu dài, để giảm thiểu rủi ro từ hiện tượng tôm bị sốc môi trường, người nuôi cần:

• Ứng dụng công nghệ nuôi mới, cải tiến hệ thống cấp thoát nước, áp dụng kỹ thuật 2-3 giai đoạn để kiểm soát tốt hơn môi trường ao nuôi.
• Liên kết theo chuỗi sản xuất – tiêu thụ nhằm giảm chi phí đầu vào, ổn định đầu ra, chia sẻ kinh nghiệm và kỹ thuật chăm sóc tôm.
• Chuyển dần từ tư duy nuôi truyền thống sang hướng nuôi tôm bền vững, thân thiện với môi trường, hạn chế sử dụng hóa chất và nâng cao năng suất.

Trong mô hình nuôi quảng canh, việc tôm bị sốc môi trường là điều khó tránh khỏi, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Tuy nhiên, với những biện pháp ứng phó hiệu quả như cải tạo ao kỹ, theo dõi môi trường sát sao, sử dụng chế phẩm sinh học hợp lý và tăng cường sức đề kháng cho tôm, người nuôi hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát và giảm thiểu rủi ro.

Đầu tư đúng ngay từ đầu vụ và cập nhật kiến thức kỹ thuật thường xuyên chính là chìa khóa giúp mô hình nuôi quảng canh phát triển ổn định, hiệu quả và bền vững.