Tôm bị sưng gan: Phát hiện và xử lý đúng cách 

Gan tuỵ là cơ quan quan trọng trong quá trình tiêu hoá và hấp thu dưỡng chất và hệ miễn dịch của tôm. Khi tôm bị sưng gân, đây là dấu hiệu đang phát tín hiệu cầu cứu. Vậy tôm có những biểu hiện hay hiện tượng gì để phát hiện tôm bị sưng gan? Và có cách nào xử lý và phòng loại bệnh này hay không? Bà con hãy tìm câu trả lời thông qua bài viết này nhé.

Gan quan trọng như thế nào đối với tôm?

Với các mô hình nuôi tôm công nghiệp như hiện nay, tôm rất dễ bị tổn thương do virus, vi khuẩn, đồng thời dễ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố bên ngoài như khí độc, nắng nóng, chất lượng thức ăn. Khi tôm có dấu hiệu bị sưng gân, tức là sức khoẻ của tôm đang bị suy giảm nặng. 

Đối với tôm, gan vừa đóng vai trò là cơ quan tiêu hoá, vừa là nơi hấp thu các dưỡng chất và là “lá chắn” miễn dịch. Một khi gan đã bị tổn thương, toàn bộ hoạt động của gan suy yếu theo. 

Nguyên nhân dẫn đến tôm bị sưng gan là gì?

Sưng gan (tên gọi khác là sưng bè) thường xuất hiện từ tuần thứ 2 đến tháng thứ 2 của vụ nuôi - đây là thời điểm tôm tăng trưởng mạnh. Khi quan sát bằng mắt thường, bà con có thể thấy gan tôm bị phình to ra, có màu đỏ hoặc hồng sẫm bình thường, gan bị phình vượt qua ngoài hai mép mang. Lớp màng bao bọc gan có thể có màu mờ đục, thậm chí sẽ bị vỡ ra và tiết dịch màu vàng có mùi tanh.

Sau đây là những nguyên nhân phổ biến làm cho tôm bị sưng gan:

• Môi trường ao bị ô nhiễm: Nắng nóng kéo dài liên tục sẽ làm nước ao bị biến đổi và hệ  tảo phát triển bất thường, đặc biệt là những loại tảo độc. Ngoài ra, khi đáy ao không được cải tạo tốt sẽ làm tích tụ khí độc H2S, làm cho tôm tấp bờ, vàng mang và sức ăn yếu đi. 
• Vi khuẩn gây bệnh gan tụy: Loại vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus là thủ phạm chính gây ra bệnh AHPND (gây tụy cấp tính) - làm cho gan bị sưng to một cách bất thường. Ngoài ra, các loại ký sinh trùng như Gregarine, Vermiform làm cho bộ phận gan bị yếu đi và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào.
• Nguồn thức ăn và cách quản lý ao không đúng cách: Những loại thức ăn bị nấm mốc hoặc bảo quản trong điều kiện kém sẽ sinh ra các loại độc tố Aflatoxin, Mycotoxin – gây tổn thương trực tiếp đến gan tuỵ. Bên cạnh đó, việc dùng những loại men trôi nổi, không đảm bảo được chất lượng hay dùng sai liều lượng sẽ làm mất cân bằng hệ vi sinh, tạo môi trường cho vi khuẩn có hại dễ dàng phát triển.

Nguyên nhân dẫn đến tôm bị sưng gan

>>> Xem thêm: Cách nhận biết và phòng bệnh hoại tử cơ trên tôm

Cách xử lý tôm bị sưng gan

Dù chỉ là một biểu hiện về bệnh lý nhưng nếu được phát hiện sớm sẽ có thể can thiệp hiệu quả. Quan trọng không nên để tình trạng này kéo dài lâu vì sẽ chuyển sang giai đoạn teo gan – lúc này khả năng phục hồi gần như bằng không.  

Thực hiện thay nước ao khoảng 30%

• Dùng nguồn nước mới đã qua xử lý để làm loãng mầm bệnh và những chất độc tố trong ao. Nên ưu tiên lựa chọn nguồn cấp nước từ các bể lắng riêng và tránh tình trạng đưa thêm vi sinh vật lạ vào. 
• Đồng thời diệt khuẩn ao bằng những hoá chất phù hợp như BKC, Chlorine theo liều lượng kháng cáo. Sau 2 ngày, người nuôi bổ sung thêm lượng men vi sinh gấp đôi so với lượng bình thường để tái tạo hệ sinh thái có lợi trong ao. 

Sử dụng loại thuốc đặc trị cho bệnh gan ở tôm

• Cần lựa chọn sản phẩm trị bệnh sưng gan ở những thương hiệu có độ uy tín cao. Sau đó trộn thuốc vào thức ăn theo liều. Nếu quan sát thấy gan bớt đỏ, bớt sưng sau 3 ngày là một tín hiệu tốt.
• Bên cạnh đó, tăng cường bổ sung thêm khoáng chất cần thiết và vitamin cho tôm trong giai đoạn này. Đặc biệt cần bổ sung thêm loại vitamin E, C, các loại khoáng vi lượng như sắt kẽm để tăng sức đề kháng và phục hồi gan cho tôm. 

Xử lý tôm bị sưng gan bằng vitamin C

>>> Xem thêm: Vitamin C (Acid Ascorbic)

Cách phòng bệnh để tránh tôm bị sưng gan từ đầu vụ

Với một mùa vụ thành công, khâu công tác phòng bệnh một cách chủ động đã chiếm đến 70%. Do đó việc thực hiện theo những nguyên tắc là điều cần thiết để giảm nguy cơ việc tôm bị sưng gan. 

• Lựa chọn con giống khỏe, sạch và không bị bệnh: Ưu tiên chọn những trại giống có độ uy tín cao, có giấy chứng nhận kiểm dịch và kết quả âm tính với Vibrio spp.
• Thực hiện ao nuôi cải tạo đúng quy trình: Thực hiện diệt khuẩn, diệt tạp, bón vôi và phơi đáy ao kỹ lưỡng. Nếu có điều kiện hãy sử dụng bạt để lót, tránh hạn chế cho khí độc phát sinh.
• Quản lý thức ăn và đường ruột: Cần bảo quản thức ăn ở những nơi khô ráo tránh để thức ăn bị ẩm mốc. Ngoài ra, người nuôi cần bổ sung thêm men tiêu hoá và những chất giúp tăng cường miễn dịch vào khẩu phần hàng ngày. 
• Duy trì môi trường nước ổn định: Thường xuyên kiểm tra những chỉ số như độ kiềm, pH, DO, NH3, H2S,... Bà con có thể tham khảo mức tiêu chuẩn khuyến cáo chỉ số tại Cục Thuỷ sản Việt Nam hoặc các đơn vị cung cấp các thiết bị đo chất lượng nước. 

Cách phòng bệnh để tránh tôm bị sưng gan từ đầu vụ

>>> Xem thêm: Cách kích thích tôm lột vỏ

Hiện tượng tôm bị sưng gan không phải là hiện tượng hiếm gặp trong mô hình nuôi tôm thâm canh. Khi tôm có những dấu hiệu này là đang cảnh bảo về sức khoẻ của mình đang có vấn đề từ yếu tố thức ăn, môi trường, đến vi sinh vật gây hại. Nếu phát hiện sớm và xử lý đúng cách, tôm sẽ hồi phục nhanh chóng. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải phòng ngừa ngay lúc đầu từ khâu chọn giống đến cách quản lý thức ăn và môi trường. Đồng thời, bà con cần chủ động quan sát, ghi chép, phối hợp cùng những cán bộ kỹ thuật để đưa ra hướng xử lý phù hợp.