Hướng dẫn cách lắng phù sa cho ao nuôi

Trong nuôi trồng thủy sản, việc xử lý nước đầu vào là một khâu quan trọng. Việc này nhằm đảm bảo môi trường ao nuôi ổn định, an toàn cho sinh vật nuôi. Trong đó, phù sa là một loại thành phần tự nhiên thường có trong nước kênh rạch, sông; nếu không được xử lý sẽ làm chất lượng nước ao và hiệu suất giảm. Vậy nên người nuôi cần phải thực hiện lắng phù sa cho ao nuôi để tránh các hậu quả về rủi ro dịch bệnh. Hãy cùng Aquavet đọc hết bài viết để biết cách xử lý theo phương pháp  này nhé. 

Tại sao cần lắng phù sa cho ao nuôi?

Phù sa gây nguy cơ tiềm ẩn cho các loài thuỷ sản

Phù sa là các hạt đất sét, cát mịn và các chất rắn lơ lửng trong nước, thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa hoặc ở các vùng ven biển, hạ lưu sông. Khi đưa nước chứa nhiều phù sa vào ao nuôi mà không xử lý:

• Nước ao bị đục kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của tảo có lợi.
• Giảm nồng độ oxy hòa tan, gây stress cho tôm cá, đặc biệt vào ban đêm.
• Tăng lượng vi khuẩn, mầm bệnh ẩn trong phù sa như Vibrio, nấm, ký sinh trùng.
• Tích tụ bùn đáy nhanh, làm phát sinh khí độc (NH₃, H₂S), gây chết tôm hàng loạt.
  

Ổn định chất lượng nước ngay từ đầu vụ

Lắng phù sa cho ao nuôi không chỉ giúp nước trong sạch hơn; mà còn tạo điều kiện thuận lợi để quản lý các chỉ tiêu môi trường như pH, kiềm, độ mặn, độ trong… Nhờ đó mà giúp các loài thuỷ sản được tăng sức đề kháng, hạn chế sốc môi trường và giảm chi phí xử lý bệnh về sau.

>>> Xem thêm: Cách xử lý tôm bị đóng rong

Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả lắng phù sa cho ao nuôi

Để quá trình lắng phù sa đạt hiệu quả cao, cần phải chú ý đến các yếu tố sau:

• Tốc độ dòng chảy: Dòng chảy chậm giúp hạt phù sa có thời gian lắng xuống.
• Thời gian lưu nước: Nước cần được giữ yên trong ao lắng ít nhất 24–48 giờ.
• Kích thước hạt phù sa: Hạt càng nhỏ (như đất sét) thì thời gian lắng càng lâu.
• Thiết kế ao lắng: Ao cần đủ rộng, sâu hợp lý và có đường xả cặn thuận tiện.
  

Các phương pháp lắng phù sa cho ao nuôi phổ biến hiện nay

Lắng tự nhiên trong ao lắng

Đây là cách truyền thống nhưng hiệu quả, nếu được thiết kế đúng kỹ thuật.

• Diện tích ao lắng chiếm khoảng 10–20% tổng diện tích trại.
• Có mương dẫn nước vào và ra riêng biệt, tránh khuấy động lớp đáy.
• Nước được dẫn vào, để lắng tự nhiên trong 1–2 ngày, sau đó mới bơm sang ao nuôi chính.

Với phương pháp này sẽ giúp tiết kiệm chi phí hoá chất và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên hiệu quả sẽ phụ thuộc vào lượng phù sa và điều kiện thời tiết.

Lắng kết hợp sử dụng chất keo tụ

Trong trường hợp phù sa quá mịn và lơ lửng lâu, có thể sử dụng một số chất keo tụ để tăng hiệu quả lắng phù sa cho ao nuôi:

• Phèn chua (Al₂(SO₄)₃): Tạo bông cặn, giúp phù sa lắng nhanh hơn.
• PAC (Poly Aluminium Chloride): Dùng liều 5–10g/m³, hiệu quả cao, ít ảnh hưởng pH.

Hoà tan chất keo trên với nước và tiến hành rải đều lên mặt bể cần lắng và khuấy nhẹ bề mặt để phân tán đều chất keo. Sau khi sử dụng keo tụ, cần giữ nước yên ít nhất 12–24 giờ để phù sa lắng hoàn toàn.

Lưu ý: Không nên lạm dụng hóa chất, chỉ sử dụng khi cần thiết và theo hướng dẫn kỹ thuật. Có thể dùng cát, sỏi, than hoạt tính,.. để lọc cho nước được sạch hơn sau khi lắng phù sa. 

Các sản phẩm lắng kết hợp sử dụng chất keo tụ

Lắng kết hợp lọc thô và lọc tinh

Một số trại nuôi quy mô lớn hiện nay kết hợp hệ thống lọc thô hoặc lọc tinh để tăng hiệu quả:

• Dùng lưới lọc đầu vào (lưới 50–200 micron) để giữ lại rác và sinh vật lạ.
• Dẫn nước qua bể lắng đứng hoặc bể lắng ngang có vách ngăn.
• Kết thúc bằng bể lọc sinh học trước khi bơm sang ao nuôi.

Cách này phù hợp với hệ thống tuần hoàn hoặc trại nuôi ứng dụng công nghệ cao.

Lợi ích lâu dài khi lắng phù sa cho ao nuôi

Cải thiện chất lượng nước: Làm cho nước trong hơn, ổn định độ pH, kiềm và độ mặn.

Hạn chế dịch bệnh: Giảm mầm bệnh ẩn trong phù sa, giảm stress cho các loài thuỷ sản.

Bảo vệ đáy ao: Giảm lượng bùn tích tụ và hạn chế khí độc như NH₃, H₂S.

Giảm chi phí xử lý: Ít sử dụng hoá chất và kháng sinh cho ao nuôi, giảm các chi phí chữa bệnh cho các loài thủy sản. 

Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu xả nước bẩn ra các kênh rạch, sông và hướng đến nuôi bền vững. 

>>> Xem thêm: Ứng dụng công nghệ cao vào ngành tôm là chìa khoá để thành công

Ứng dụng thực tiễn và xu hướng phát triển của việc lắng phù sa cho ao nuôi

Trong mô hình nuôi tuần hoàn RAS: Lắng phù sa là khâu đầu tiên giúp giảm gánh nặng cho hệ thống lọc sinh học trong RAS, kéo dài tuổi thọ thiết bị, tiết kiệm chi phí và tăng hiệu suất vận hành.

Ưng phó với biến đổi khí hậu: Vào mùa mưa, nguồn nước thường nhiễm phù sa và tạp chất cao. Lắng phù sa cho ao nuôi  là giải pháp giúp người nuôi chủ động thích nghi, bảo vệ ao nuôi trước biến động bất thường của môi trường.

Lắng phù sa cho ao nuôi không phải là giai đoạn phụ, mà là bước quan trọng giúp tạo dựng cho môi trường nước được ổn định. Đây cũng là tiêu đề cho các loài thuỷ sản trong suốt vụ nuôi. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ giúp kiểm soát được chất lượng nước và hạn chế rủi ro dịch bệnh.