Cách dùng chế phẩm sinh học hiệu quả cho tôm

Vào mùa hè thời tiết rất nắng nóng vì nhiệt độ tăng cao và biến động thời tiết thất thường nên ao nuôi dễ bị mất ổn định. Đây cũng là thời điểm các mầm bệnh như vi khuẩn, virus, các loại tảo phát triển mạnh nên sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và tỷ lệ sống. Để giải quyết vấn đề này, chế phẩm sinh học đã trở thành trợ thủ đắc lực giúp kiểm soát môi trường ao, hỗ trợ tiêu hoá và tăng miễn dịch cho tôm. Hãy cùng Aquavet đọc hết bài viết để biết cách dùng chế phẩm sinh học hiệu quả nhé. 

Hiểu rõ đặc tính của từng loại chế phẩm sinh học

Nếu bạn muốn áp dụng cách dùng chế phẩm sinh học hiệu quả, đầu tiên bắt buộc người nuôi phải hiểu rõ từng loại chế phẩm. Chế phẩm sinh học là tập hợp của những vi sinh vật có lợi, được dùng để cải thiện chất lượng nước, hạn chế mầm bệnh, phân hủy chất hữu cơ… Nó được chia thành các nhóm:

• Chế phẩm xử lý nước: Đây là nhóm chứa các chủng vi sinh như Bacillus subtilis, Nitrosomonas, Nitrobacter… có khả năng phân hủy chất thải hữu cơ, giảm nồng độ khí độc như NH₃, NO₂⁻, H₂S và cải thiện độ trong, màu nước ao nuôi.
• Chế phẩm ức chế mầm bệnh: Gồm các chủng vi khuẩn đối kháng như Lactobacillus, Bacillus pumilus, Bacillus licheniformis,...  giúp cạnh tranh và ức chế vi khuẩn gây bệnh như Vibrio spp., đồng thời giảm nguy cơ dịch bệnh trong ao.
• Chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa: Loại chế phẩm này được trộn trực tiếp vào thức ăn để hỗ trợ đường ruột tôm khỏe mạnh, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Từ đó sẽ làm cho tôm được tăng trưởng tốt hơn và ít bệnh mắc bệnh hơn rất nhiều.

Người nuôi muốn sử dụng tiết kiệm và hiệu quả cần xác định rõ tình trạng của ao nuôi đang gặp phải mới có thể chọn đúng chế phẩm phù hợp. Nếu bạn thực hiện đúng sẽ tránh hiện tượng lãng phí và không đạt kết quả như mong đợi khi dùng sai loại chế phẩm. 

Hiểu rõ đặc tính của từng loại chế phẩm sinh học

>>> Xem thêm: Lợi ích của Bacillus Subtilis trong nuôi trồng thuỷ sản

Chọn thời điểm hợp lý để thực hiện

Việc chọn đúng thời điểm để rải chế phẩm sinh học đóng vai trò quyết định đến hiệu quả sản phẩm khi sử dụng. Nếu vi sinh vật không được bổ sung vào đúng thời điểm, khả năng sống sót và hoạt động của vi sinh vật bị giảm rõ rệt. Sau đây là nguyên tắc và lưu ý người nuôi cần phải tuân thủ: 

• Rải vào sáng sớm hoặc chiều mát: Khi nhiệt độ nước ở mức dưới 32°C và hàm lượng oxy hòa tan trong nước cao. Đây là điều kiện lý tưởng để vi sinh vật sinh trưởng và phát huy tối đa công dụng.
• Tránh rải vào giữa trưa: Nhiệt độ nước cao có thể gây sốc và làm chết vi sinh vật có lợi. Việc rải vào thời điểm này thường kém hiệu quả, đồng thời còn gây lãng phí.
• Sau mưa lớn hoặc sau khi dùng thuốc, hóa chất: Thời điểm này hệ vi sinh của ao tôm đang bị rối loạn, vậy nên cần nhanh chóng cân bằng lại bằng chế phẩm sinh học. 
• Rải định kỳ hàng tuần: Với các mô hình nuôi thâm canh và có mật độ cao nên duy trì rải chế phẩm đều đặn 5-7 ngày/lần để duy trì hệ vi sinh có lợi cho ao nuôi.

Kích hoạt chế phẩm trước sử dụng

Nhiều người nuôi thường bỏ qua bước kích hoạt vi sinh trước khi dùng nên làm cho hiệu quả chế phẩm giảm đi đáng kể. Đặc biệt đối với các loại chế phẩm dạng bột hoặc khô, việc kích hoạt (ủ) sẽ làm tăng mật độ vi sinh và giúp hoạt động nhanh hơn trong môi trường ao. Dưới đây là cách kích hoạt chế phẩm sinh học đơn giản:

• Pha trộn: 1 lít mật rỉ đường + 1 lít nước ấm (khoảng 30–35°C) + 1 gói chế phẩm.
• Sau đó tiến hành khuấy đều, ủ kín trong thời gian từ 12–24 giờ ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng.
• Chỉ ủ lượng vừa đủ cho 1 lần sử dụng. Nếu để lâu quá 24h, vi sinh có thể biến đổi hoặc bị nhiễm khuẩn khác.

Khi người nuôi kích hoạt đúng cách không chỉ tăng hiệu quả sử dụng chế phẩm mà còn giúp tiết kiệm chi phí đáng kể. Bởi vì việc ủ sẽ làm tăng mật độ vi sinh được nhân lên nhiều lần so với chế phẩm gốc.

Kích hoạt chế phẩm trước sử dụng

>>> Xem thêm: Biện pháp ứng phó tôm bị sốc môi trường khi nuôi quảng canh

Kết hợp các chế phẩm sinh học với quy trình quản lý ao

Việc dùng đúng loại chế phẩm sinh học là chưa đủ, người nuôi cần kết hợp với những biện pháp quản lý môi trường để mang lại hiệu quả tối đa. Một số nguyên tắc cần lưu ý:

• Duy trì mực nước ổn định: Vào màu hè, người nuôi cần tránh cho nước trong ao bị cạn bởi vì sẽ làm cho nhiệt độ tăng cao, ảnh hưởng tiêu cực đến vi sinh vật. Nên đảm bảo mực nước tối thiểu của ao từ 1,2-1,5m.
• Giảm lượng chất thải hữu cơ: Điều chỉnh khẩu phần ăn hợp lý để tránh thức ăn dư thừa lắng xuống đáy ao gây ô nhiễm, giúp giảm tải cho chế phẩm xử lý nước.
• Sục khí liên tục: Việc cung cấp oxy cho các vi sinh vật là rất cần thiết, đặc biệt là các chủng hiếu khí. Do đó, cần duy trì hệ thống sục khí 24/24, nhất là sau khi bổ sung chế phẩm.
• Không lạm dụng hóa chất: Một số loại thuốc diệt khuẩn, diệt tảo có thể tiêu diệt cả vi sinh vật có lợi. Cần cân nhắc kỹ khi sử dụng và bổ sung lại chế phẩm sau đó.

Lưu ý trong chọn lựa và đánh giá hiệu quả

Hiện nay, thị trường chế phẩm sinh học rất đa dạng, kéo theo làn sóng hàng trôi nổi, kém chất lượng. Người nuôi cần tỉnh táo lựa chọn sản phẩm đạt tiêu chuẩn:

• Chọn sản phẩm từ nhà cung cấp uy tín, có nhãn mác rõ ràng, thông tin chủng vi sinh, số lượng CFU, hướng dẫn sử dụng chi tiết.
• Tránh sản phẩm giá rẻ bất thường: Thường chứa vi sinh không hoạt động, hoặc không tương thích với điều kiện ao nuôi thực tế.
• Sau khi sử dụng, cần theo dõi các chỉ số môi trường (pH, NH₃, độ trong, màu nước…) để đánh giá hiệu quả. Nếu không có chuyển biến tích cực, nên xem lại phương pháp kích hoạt, liều lượng và thời điểm rải.

Việc sử dụng chế phẩm sinh học là giải pháp thiết yếu giúp người nuôi chủ động trong việc kiểm soát ao nuôi và tăng hiệu suất mùa vụ. Để đạt được hiệu quả tối ưu và giúp tiết kiệm chi phí, người nuôi cần nắm vững cách dùng chế phẩm sinh học hiệu quả.