Những vi khuẩn gây bệnh trên tôm và cách phòng trị

Trong ngành nuôi tôm, các vi khuẩn gây bệnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm giảm năng suất và gây thiệt hại kinh tế. Khi người nuôi tôm nhận diện đúng các tác nhân gây bệnh trong mỗi giai đoạn phát triển của tôm sẽ giúp chủ động hơn trong việc phòng ngừa và điều trị. Hãy cùng Aquavet đọc hết bài viết để biết được các nhóm vi khuẩn gây bệnh trên tôm phổ biến nhất nhé.

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Vibrio parahaemolyticus – Gây hoại tử gan tụy cấp (AHPND)

Vibrio parahaemolyticus là loại vi khuẩn nguy hiểm bậc nhất hiện nay trong nuôi tôm, với khả năng gây ra hội chứng hoại tử gan tụy cấp (AHPND) đã làm điêu đứng giai đoạn 2011 đến nay. Đây là loại vi khuẩn gram âm, rất ưa mặn, sống được trong môi trường nước lợ và nước biển. Loại vi khuẩn này mang gen độc tố (PirAB) nên có thể tiết ra chất làm huỷ hoại gan tụy của tôm chỉ trong vài giờ sau khi bị xâm nhập. Tôm mắc bệnh sẽ có các dấu hiệu như ruột rỗng, bị nhạt màu, teo nhỏ, gây chết hàng loạt nhưng không hiểu rõ nguyên nhân, nhất là trong giai đoạn tôm từ 15-30 ngày khi hệ miễn dịch còn yếu. 

Thời gian xuất hiện bệnh này nhiều nhất là vào thời điểm giao mùa, khi thời tiết có sự thay đổi thất thường và môi trường của ao nuôi chưa thực sự ổn định. Điều lo ngại nhất của vi khuẩn này là có thể tồn tại sẵn trong lớp bùn đáy, nước ao, các sinh vật phù du ở dạng ký sinh. Khi gặp trường hợp chất lượng nước bị suy giảm và tôm yếu đi, đây chính là thời cơ gây bệnh chủ động ngay cả khi không có sự hiện diện của những yếu tố phụ.

>>> Xem thêm: Bệnh EHP: Nỗi ám ảnh của người nuôi tôm

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Vibrio harveyi  – Gây hoại tử vỏ, mòn đuôi kéo dài, dần đến nhiễm trùng thứ cấp

Loại vi khuẩn gây bệnh trên tôm Vibrio harveyi sẽ không gây chết cấp tính như vi khuẩn vibrio Parahaemolyticus nhưng đây là nguyên nhân gây hiện tượng hoại tử vỏ, mòn đuôi, chân teo tóp nên việc di chuyển chậm chạp, bỏ ăn, đen mép vỏ,... Bên cạnh đó, một số trường hợp làm cho tôm bị sậm màu và giảm giá trị thương phẩm.

Vi khuẩn Harveyi phát triển mạnh vào ban ngày khi có nhiệt độ nước ao tăng cao, lượng oxy thấp, trường hợp ao nuôi với mật độ cao và không có sự che chắn. Vi khuẩn gây bệnh trên tôm này chỉ lợi dụng cơ hội khi tôm bị mất cân bằng hệ vi sinh có lợi, môi trường ao bị ô nhiễm, bị stress mới bùng phát. Đây là mối nguy cơ tiềm tàng mà nhiều người nuôi bỏ qua, tuy không gây chết cấp tính nhưng lại giảm hiệu quả trong suốt vụ nuôi.

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Vibrio harveyi làm tôm nhiễm khuẩn, dẫn đến chết và hao hụt về số lượng

>>> Xem thêm: Hiện tượng tôm lột rớt đáy

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Vibrio alginolyticus - Gây rối loạn tiêu hóa và phân trắng đứt khúc

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm Vibrio alginolyticus xuất hiện ở những ao nuôi có độ mặn trung bình và cao. Thường vi khuẩn này phổ biến nhất vào giai đoạn tôm được 30-45 ngày tuổi – nhu cầu dinh dưỡng tăng và hệ tiêu hóa chưa ổn định. Những loại vi khuẩn sẽ gây rối loạn đường ruột, từ đó làm cho tôm bị phân trắng, ruột bị đứt khúc và thành các sợi mỏng. Mặc dù, số lượng gây chết không nhiều nhưng vibrio alginolyticus làm ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng hấp thu dinh dưỡng và tốc độ tăng trưởng, khiến năng suất cuối vụ bị giảm mạnh. 

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Aeromonas hydrophila - Gây nhiễm trùng huyết khi tôm bị stress

Vi khuẩn Aeromonas hydrophila khá phổ biến trong môi trường nước ngọt, nước lợ và có thể tồn tại trong lớp bùn, nước ao và bề mặt các vi sinh vật. Loại vi khuẩn gây bệnh trên tôm này thường rất điển hình, không gây bệnh khi tôm khỏe nhưng sẽ nhanh bùng phát khi tôm bị stress hay tổn thương do thay nước đột ngột hoặc xử lý hóa chất không đúng cách.

Khi gây bệnh, vi khuẩn này thường gây nhiễm trùng huyết với biểu hiện sậm màu, thân mềm, xuất huyết dưới vỏ, đôi khi có hiện tượng vỏ bong tróc nhẹ. Vi khuẩn này thường xuất hiện tôm trên 45 ngày tuổi – khi mật độ nuôi cao, đáy ao bẩn hoặc điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Mặc dù vi khuẩn gây bệnh trên tôm này không gây tử vong cấp tính, nhưng thường sẽ kéo dài, khó trị dứt điểm, khiến tôm giảm sức đề kháng trầm trọng.

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Gây viêm gan tụy mãn tính và khó nhận biết

Hai loại vi khuẩn gây bệnh trên tôm Vibrio cholerae và Vibrio mimicus thường xuất hiện ở giai đoạn tôm trưởng thành, nhất là từ 45 ngày tuổi trở đi. Vì đây là giai đoạn tôm ao nuôi tích lũy nhiều độc nhất, chỉ số pH bị dao động mạnh và hệ miễn dịch tôm bị suy yếu. Hai loại trên là vi khuẩn gram âm nên có khả năng gây tổn thương gan tụy mãn tính; đồng thời làm tôm ăn yếu, chậm lớn, ruột lỏng và gan bị nhạt màu. Đây là nhóm vi khuẩn nguy hiểm vì biểu hiện bệnh không rõ ràng như AHPND, làm gây hao hụt năng suất rõ rệt nhưng người nuôi không phát hiện kịp thời. 

Vibrio cholerae và Vibrio mimicus tồn tại trong đáy và nước ao có độ mặn thấp đến trung bình. Vi khuẩn có thể xâm nhập qua mang, miệng hay những vết xước nhỏ. Với khả năng chịu mặn và nhân đôi nhanh trong môi trường kỵ khí, nhóm vi khuẩn dễ bùng phát khi ao có lớp bùn dày và oxy đáy thấp. Điều này chính là tác nhân gây bệnh chính, rất khó kiểm soát nhất là trong mô hình nuôi dày và thu hoạch muộn.

Việc kiểm soát vi khuẩn gây bệnh trên tôm cần phải triển khai xuyên suốt trong quá trình, không chỉ ở một giai đoạn nhất định nào cả. Khi nuôi tôm an toàn sinh học, kết hợp quản lý môi trường và chế độ dinh dưỡng khoa học là chiến lược bền vững nhằm hạn chế sự tấn công của vi khuẩn và đảm bảo năng suất cuối vụ.

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm: Cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn cho tôm định kỳ

>>> Xem thêm: Hiểu đúng pH ruột tôm để nuôi hiệu quả

Cách phòng và trị vi khuẩn gây bệnh trên tôm

Sau đây là cách phòng và trị vi khuẩn gây bệnh trên tôm mà người nuôi cần phải nắm:

• Chọn tôm giống sạch bệnh (SPF) và ương kỹ trước khi thả.
• Cải tạo ao kỹ ao trước thả giống, sau thu hoạch, đồng thời duy trì độ kiềm, pH và ổn định oxy. Hiện hệ thống diệt khuẩn khí Clo đang được nhiều farm lựa chọn để diệt vi khuẩn và cải tạo ao. 
• Kiểm soát nguồn nước và các sinh vật trung gian (ốc, cá tạp, chim,...).
• Sử dụng chế phẩm sinh học để kiểm soát các vi khuẩn gây bệnh như men vi sinh, enzyme,...
• Bổ sung thêm khoáng, vitamin, thảo dược (kế sữa, vàng đắng, tỏi,...).
• Phát hiện bệnh sớm qua các dấu hiệu (phân trắng, đục cơ, nổi đầu,...) và xét nghiệm.
• Dùng kháng sinh đúng cách (đúng liều lượng, đúng thời gian, theo chỉ định và ngưng trước vụ thu hoạch).
• Hỗ trợ phục hồi bằng cách tăng cường dinh dưỡng, các loại men tiêu hóa, Vitamin C.
• Xử lý môi trường bằng cách giảm cho ăn, tăng oxy và dùng vi sinh xử lý nước.

Vi khuẩn gây bệnh trên tôm luôn là mối nguy hiểm tiềm ẩn, có thể bị bùng phát bất cứ lúc nào nếu môi trường mất cân bằng và tôm bị yếu. Vậy nên, giải pháp bền vững là kiểm soát vi khuẩn, cải tạo môi trường, duy trì chất lượng nước ổn định và tăng miễn dịch cho tôm bằng men vi sinh, khoáng, enzyme, thức ăn bổ sung. Bà con liên hệ qua số hotline 0906 997 689 để đội ngũ nhân viên kịp thời hỗ trợ nhé.